Veel mensen maken zich druk om zaken waar ze geen invloed op hebben? Net als iedereen zal ook jij je wel eens druk maken over van alles en nog wat. Je moppert, klaagt en je bent bijvoorbeeld boos over het gedrag van iemand anders. Je maakt je zorgen over je gezondheid, of anderen je aardig vinden, over problemen in de maatschappij, enzovoorts. Maar je schiet er vaak niet veel mee op. Aan sommige zaken waarover je je druk maakt kan je iets veranderen en aan anderen niets.
Kan je iets veranderen aan datgene waar je je druk over maakt?
Om je persoonlijke effectiviteit te vergroten is het goed om eens kritisch te kijken naar waar je allemaal tijd en energie in steekt. Stephen Covey, een Amerikaans organisatiepsycholoog, schreef het bekendste managementboek aller tijden: The 7 Habits of Highly Effective People, in het Nederlands vertaald als De 7 Eigenschappen voor Succes in je Leven. De eerste van die 7 eigenschappen is proactiviteit.
Mensen die proactief zijn, nemen verantwoordelijkheid voor hun leven, waarbij hun gedrag wordt bepaald door wat ze belangrijk vinden - door hun waarden. Waar reactieve mensen sterk worden beïnvloed door de omstandigheden en hun sociale omgeving, scheppen proactieve mensen hun eigen situatie . ‘Als het goed weer is, voelen reactieve mensen zich goed. Als het slecht weer is, presteren ze minder’, geeft Covey als voorbeeld. ‘Als proactieve mensen het belangrijk vinden om goed werk te leveren, laten ze dat niet van het weer afhangen.
Naar aanleiding van de vraag: "waarover maak jij je druk over?" zijn de 2 cirkels van invloed en betrokkenheid van Steven Covey heel verhelderend. Hij noemt de zaken waar je je druk over maakt de Circle of Concern: de cirkel van betrokkenheid. En hij noemt de zaken waar je wel of niet iets aan kan doen de Circle of influence: de cirkel van invloed.
Meer bewust worden van je pro-activiteit
Je kunt je meer bewust worden van je pro- of reactiviteit door de dingen waar jij de meeste tijd en energie in steekt op een vel papier te schrijven en hier een cirkel omheen te trekken. Dit is jouw cirkel van betrokkenheid. Kijk je naar wat er er zich binnen deze cirkel bevindt, dan zie je dat je op sommige dingen wel en op andere geen invloed kunt uitoefenen. De zaken waar je wel wat over te zeggen hebt, plaats je nog eens binnen een kleinere cirkel: je cirkel van invloed.
Proactieve mensen focussen op hun cirkel van invloed
Volgens Covey richten proactieve mensen zich vooral op hun cirkel van invloed en spannen ze zich in voor zaken waar ze echt iets aan kunnen doen. Daarmee creëren ze positieve energie die hun cirkel van invloed vergroot. Reactieve mensen richten zich vooral op hun cirkel van betrokkenheid. Ze focussen op problemen in hun omgeving en op omstandigheden waar ze niets aan kunnen veranderen. Ze beschuldigen anderen, voelen zich steeds meer slachtoffer en creëren veel negatieve energie. Omdat ze de dingen waar ze echt invloed op kunnen uitoefenen verwaarlozen, wordt hun cirkel van invloed steeds kleiner. Dus als jij je druk maakt over veel zaken waar je niets aan kunt veranderen, ervaar je veel stress en voel je je op termijn boos, gefrustreerd of zelfs ziek. Bovendien krimpt je cirkel van invloed alleen maar omdat je tijd en energie opraakt door dat zinloze getob. Als je cirkel van betrokkenheid meer overeenkomt met je cirkel van invloed voel je je proactief, heb je minder negatieve gevoelens en ben je positief.
Waar je geen invloed op hebt:
wat er om je heen gebeurt / hoe dingen zich ontwikkelen
wat andere mensen denken, hoe ze zich gedragen en met hun emoties omgaan
dat je af en toe fouten en verkeerde keuzes maakt
Proactief = fouten erkennen en ervan leren
Stephen Covey noemt het besef dat eenmaal gemaakte fouten tot de cirkel van betrokkenheid horen, misschien wel de belangrijkste vorm van proactiviteit. Eenmaal gemaakte fouten kun je niet meer ongedaan maken, evenmin als de gevolgen ervan. Maar je kunt een fout wel onmiddellijk erkennen en ervan leren.
Hebben of zijn: welk woord gebruik jij?
Covey beschrijft nóg een manier om te bepalen op welke cirkel je je vooral richt: naar je woordgebruik kijken. Bij de cirkel van betrokkenheid hoort het woord ‘hebben’: ‘Had ik maar niet zo’n verschrikkelijke baas.’ Had ik maar niet zo’n ongeduldige partner.’ ‘Als ik die baan maar eenmaal heb,..’ Het ‘probleem’ ligt niet bij jezelf; de oplossing daardoor dus ook niet. Je kunt pas veranderen als je omstandigheden veranderen. De proactieve benadering staat voor een verandering van binnenuit: door anders te zijn kun je een positieve verandering in je omgeving bewerkstelligen.
Je proactiviteit ontwikkelen
Het dagelijks leven biedt tal van mogelijkheden om je proactiviteit te ontwikkelen. Covey daagt zijn lezers uit het principe van proactiviteit 30 dagen lang in de praktijk te brengen. Het gewoon te proberen, bijvoorbeeld aan de hand van deze tips:
Werk (in je relatie, je gezin of op het werk) 30 dagen lang uitsluitend binnen je cirkel van invloed. Werk aan de zaken waar je grip op hebt.
Beschuldig anderen niet. Het gaat niet om wat zij zouden moeten doen, maar om jouw respons. Het besef van eigen verantwoordelijkheid is de basis van effectiviteit .
Let een hele dag op je eigen uitspraken en op die van mensen in je omgeving. Hoe vaak hoor of gebruik je reactie zinnen als ‘Als… maar’, ‘Dat kan ik niet’ of ‘Ik moet wel’?
Stel je iets voor waar je binnenkort mee te maken krijgt en waarvan je uit ervaring weet dat je er waarschijnlijk reactief op zult reageren. Bekijk de situatie opnieuw binnen je cirkel van invloed. Hoe reageer je proactief?
We hebben vaak meer invloed dan wij denken
Controle willen hebben over zaken waar je niks aan kunt doen, levert spanning op. Maar er zijn zoveel zaken waar je wel invloed op hebt en waar je invloed op kunt uitoefenen. Veel meer dan mensen denken. Het advies van Covey is om uit te vinden waar je wel en waar je geen invloed op hebt, en je aandacht te richten op die zaken waar je wél invloed op hebt. Op deze manier kijk je op een proactieve manier naar de dingen en ben je bewuster van dat je een keuze hebt.